کوزه انتخابات نصر
«کوزه‌گر از کوزه شکسته آب می‌خورد» ضرب‌المثلی است که نقل روز اهالی صنف فن‌آوری اطلاعات درباره انتخابات صنف است. سامانه انتخابات هیئت مدیره سازمان نظام صنفی رایانه‌ای (نصر) در روز پنجشنبه 29 آبان، با چالش‌های عدیده‌ای روبرو شد و در ساعاتی از زمان مجاز اخذ رای، امکان رای‌دهی مهیا نگردید و انتخابات تا ساعت 17روز شنبه اول آذرماه تمدید گردید. در این باره چند گزاره مهم قابل تامل می‌باشد.
نخست آن‌که هیئت مدیره نصر، برای اولین بار ریسک استفاده از یک تکنولوژی نوین را در انتخابات پذیرفته است. فناوری بلاکچین، زیرساخت قدرتمندی برای برگزاری انتخابات است که می‌تواند صحت و شفافیت انتخابات را تضمین کند. این تمهید مورد استقبال فعالان حوزه فناوری اطلاعات قرار گرفت و این امید را ایجاد کرد که پس از تجربه موفقیت‌آمیز انتخابات نصر، تکنولوژی بلاکچین بتواند برای سایر انتخابات صنفی و سیاسی مورد بهره‌برداری قرار گیرد. پذیرش ریسک نوآوری و قدم گذاشتن در راه جدید از سوی مدیران نصر، امری پسندیده و ستایش برانگیز است.
نکته دوم که قابل تامل است، بحث انتخاب پیمانکار است. برای عملیاتی کردن نوآوری مذکور، شرکتی بالغ که تجربه‌های متعدد در زیرساخت بلاکچین دارد، انتخاب شد و کار آغاز گشت. از سوی دیگر، چند نفر از هیئت مدیره شرکت پیمانکار، در انتخابات نصر تهران، نامزد انتخابات شدند و هیئت نظارت، برای جلوگیری از ایجاد شائبه‌های انتخاباتی، اجرای پروژه انتخابات نصر سایر استان‌ها به جز تهران را به پیمانکار انتخابی واگذار کرد و برای انتخابات نصر تهران، یک شرکت استارتاپی را انتخاب کرد. پذیرش ریسک انتخاب یک شرکت استارتاپی برای انتخابات مهم نصر تهران، باز نکته‌ای ستایش برانگیز در کارنامه مدیران نصر می‌باشد.
و اما روز انتخابات نتیجه مطلوب حاصل نگردید. انتخابات سایر استان‌ها با آرامش برگزار گردید اما انتخابات نصر تهران به چالش‌های عدیده‌ای برخورد.
چالش نخست، عدم توانایی مدیریت تعداد بالای درخواست‌های همزمان بود. بعد از اتمام مجمع عمومی نصر، تمامی حضار برای اخذ رای به سامانه مراجعه می‌کردند و امکان لاگین و ورود به سامانه را نداشتند. کسانی که موفق به ورود به سامانه شدند، اسامی نامردهای انتخاباتی برای‌شان نمی‌آمد و در آخر افراد خوش اقبالی که لیست را مشاهده می‌کردند، بعد ار انتخاب کاندیدای مطلوب خود، کد تاییدیه که باید با پیامک دریافت می‌کردند و در صفحه آخر، به عنوای امضای الکترونیکی، وارد می‌کردند، دریافت نمی‌کردند. تمامی موارد مذکور نشان از این دارد که سامانه مذکور، تحت آزمون‌های کارایی نرم‌افزار به ویژه تست فشار (Stress Test) قرار نگرفته است و با بالارفتن تعداد کاربران همزمان، کارایی آن دچار افت مشهودی می‌گردد.
و اما چالش دوم. لحظاتی از زمان رای‌گیری دیگر بحث افت کارایی مطرح نبود، بلکه عدم پاسخگویی سامانه مطرح گردید که عنوان شد سامانه مورد حمله امنیتی DDoS واقع شده است. در این حملات، نفوذگران با ارسال درخواست‌های زیاد به سامانه، منجر به خارج شدن سامانه یا سرویس از دسترس می‌گردد. این حملات با شناسایی آدرس IP نفوذگران و بستن پذیرش درخواست از آدرس IP های متخاصم، تا حدی رفع گردید.
چالش آخر، این که بعد از بازگشت سامانه و آغاز دوباره فرایند اخذ رای، افرادی عنوان می‌کردند که می‌توانند چند بار رای بدهند. پس از بررسی موضوع مشخص شد که این افراد، اگرکد HASH که نشان‌دهده تضمین عدم تغییر در آرا است، را دریافت کنند، رای ثبت نهایی است، هرچند در سامانه قابل تغییر باشد و دیگر تغییرات ثبت نمی‌گردد و رای در زنجیره بلاکچین قابل تغییر نمی‌باشد. این امر خطای فاحش تجربه کاربری را به اثبات می‌رساند. یک عملکرد صحیح با طراحی یک تجربه‌کاربری اشتباه، تصور غلط را برای کاربر پدید آورد که می‌تواند چند بار رای بدهد و حتی افرادی را مضنون و مشکوک به سلامت انتخابات گردانید.
با توجه به اقدامات با ارزش و رویکرد پسندیده مدیران نصر، حلقه مفقوده چه چیزی بود که چنین نتیجه‌ای حاصل گشت؟
مدیران نصر، همگی از مدیران باسابقه درحوزه فناوری اطلاعات هستند و همگی سکاندار شرکت‌های مهم در این حوزه هستند، اما شاید خلاء مشاوران متخصص در این حوزه، چنین نتیجه دور از انتظاری را رقم زد. تصور کنید مشاورانی در حوزه‌های بلاکچین، تولید و آزمون نرم‌افزار، امنیت و خلق تجربه کاربری در کنار مدیران نصر بودند؛ می‌توان حدس زد که احتمال وقوع رخدادهای پیش‌آمده، پایین می‌آمد و شاید تجربه لذت بخشی از پیاده‌سازی نوآوری هیجان‌انگیز در امرمهمی مانند انتخابات برای حوزه فناوری اطلاعات به ارمغان می‌آمد.
شاخه مشاوران سازمان نصر، زبده‌ترین مشاوران را پس از آزمون احراز صلاحیت، شناسایی و پذیرش می‌کند. مشاوران نصر، همگی این علاقه و توانایی را دارند که در کنار مدیران نصر قرار بگیرند و با علاقه فراوان، بهترین کیفیت را برای سامانه‌های نصر تضمین کنند. این همان حلقه مفقوده‌ای است که نصر را از زنجیره خلق تجربه دلنشین محروم کرد.
به هر تقدیر، نصر خانه تمامی اعضای صنف فناوری اطلاعات است و همه فعالان حوزه فناوری اطلاعات، برای پیگیری مطالبات صنفی خود، خانه‌ای به جز نصر ندارند و تقویت نصر، خواسته تمامی اعضای صنف است؛ به ویژه شاخه مشاوران نصر که هرچندتوانایی‌هایشان نادیده گرفته می‌شود و از تجربه‌ها و دانش تخصصی آنان، استفاده نمی‌گردد. مدیران نصر صرفا به دنبال متخصصان هر حوزه، در شرکت‌های متخصص هستند و باز بهتر است برای کوزه انتخابات نصر، مثل دیگر عنوان شود که آب در کوزه و ما تشنه‌لبان می گردیم.
پی‌نوشت: این مطلب در صفحه اول روزنامه دنیای اقتصاد مورخ 1399/09/01 منتشر شده است.
دیدگاه خود را ثبت کنید